Πέμπτη, 14 Μαρτίου, 2024

Γιορτή γκάιντας στο Διδυμότειχο

Κοινοποίηση


Οι γκάιντες έφτασαν μέχρι την… πλατεία Εξαρχείων και έγιναν μόδα από ερασιτέχνες μουσικούς που τη χρησιμοποιούν και ως «όργανο της παρέας», ενώ έχουν μπει ακόμη και στα στούντιο όπου ηχογραφούν έντεχνη μουσική. Η γκάιντα δεν είναι ένα συνηθισμένο μουσικό όργανο και για τους ειδικούς δεν είναι καν όργανο.
«Η γκάιντα είναι σύμβολο. Την παίρνεις αγκαλιά και της καταθέτεις την ανάσα σου. Η επαφή με το δέρμα του ασκού είναι σαν την επαφή με το δέρμα ενός μωρού, ενώ ο αυλός παίρνει την ανάσα του οργανοπαίκτη και τη μετατρέπει σε ήχο. Αρα η γκάιντα είναι ένα κομμάτι του μουσικού, είναι η παρέα του», λέει στο «Εθνος» ο εθνομουσικολόγος, καθηγητής στο τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου, στην Αρτα, Χρήστος Σαρρής. Ο κ. Σαρρής είναι επιστημονικός υπεύθυνος του 5ου Σεμιναρίου Εβρίτικης Γκάιντας που ξεκίνησε χθες στο Διδυμότειχο με? διδάσκοντες παλιούς γκαϊντατζήδες του Εβρου και τη συμμετοχή 50 νεαρών μουσικών που θα μάθουν τα μυστικά της γκάιντας ή τσαμπούνας.
Και Τούρκος «μαθητής»
Ανάμεσα στους «εκπαιδευτές» και ο Πασχάλης Κιτσικούδης, ένας παλιός γκαϊντατζής, που όταν βάζει τον αυλό στο στόμα του, κλείνει τα μάτια και ταξιδεύει το κοινό σε αλλοτινές εποχές και ήχους. Και μεταξύ των «μαθητών» ο Ονούρ Σαντούρκ, ένας Τούρκος υποψήφιος διδάκτορας σε πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, η διδακτορική διατριβή του οποίου αφορά την? ποντιακή λύρα.
Για τον κ. Σαρρή, που βρέθηκε για πρώτη φορά στον Εβρο πριν από 21 χρόνια ως ερευνητής του προγράμματος «Θράκη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και μαγεύτηκε τόσο, που έκανε τη διδακτορική του διατριβή πάνω στην γκάιντα, τίποτα δεν είναι τυχαίο.
«Η γκάιντα είναι συνυφασμένη με τον Εβρο. Και οι δύο λες και βρίσκονται στη σκοτεινή πλευρά της σελήνης, αλλά επίσης έχουν πέσει θύματα της αστικοποίησης μετά τον πόλεμο. Ο Εβρος άδειασε από τους κατοίκους του και η γκάιντα περιθωριοποιήθηκε. Και ξαναβρήκε τη χαμένη της αίγλη και τη δύναμη του ήχου της τελευταία, επειδή είναι ορατό περισσότερο από ποτέ το αίτημα για ανάκτηση της συλλογικότητας, της κοινοτικότητας, της συντροφικότητας που απαιτεί το παίξιμό της», μας λέει.
Οι «πιστοί» της γκάιντας κάνουν την… πρακτική τους μαζί με άλλους οργανοπαίκτες
Το Σεμινάριο Εβρίτικης Γκάιντας χαρακτηρίζεται από μια «κειμενικότητα». Που σημαίνει ότι όλα είναι δομημένα έτσι, ώστε όποιος παρακολουθεί τις δράσεις του, αποκομίζει μια σφαιρική εικόνα για την γκάιντα, τους ανθρώπους της και τις μουσικές της. Πάνω από όλα όμως φιλοδοξία των διοργανωτών, που είναι ο σύλλογος «Ιωάννης Δούκας Βατάτζης» και ο δήμος Διδυμοτείχου, είναι η ετήσια αυτή συνάντηση να λειτουργήσει ως μια μετα-κοινότητα, μέσα από την οποία το όργανο θα αποκτήσει νέα ζωή. Η μαγεία, ο πλούτος και η ευθύτητα του ήχου χαρακτηρίζουν την γκάιντα του Εβρου, μαζί και ο μακρόσυρτος, αργός χορός που συνοδεύει τη μουσική της.
Το σεμινάριο θα διαρκέσει μέχρι την Κυριακή και περιλαμβάνει τόσο θεωρητικά μαθήματα, όσο και αλληλοδιδακτικά εργαστήρια, όπου παλιοί και νέοι οργανοπαίκτες εκτελούν τον ίδιο σκοπό, ανά δυάδες, και βελτιώνουν την τεχνική τους. Τα βράδια είναι η «ώρα της δημιουργικής φασαρίας» και το σεμινάριο μεταφέρεται στα χωριά. Στο Πραγγί, στο Ποιμενικό και στους Ασβεστάδες στήνονται μεγάλα γλέντια με γκάιντες, νταϊρέδες (τοπικό ντέφι), νταούλια και θρακιώτικες λύρες. «Στόχος μας είναι να συνδυάσουμε την τυπική με την άτυπη μάθηση. Να κάνουμε δηλαδή κανονικά μαθήματα σε αίθουσες και θρανία όλες οι συναντήσεις γίνονται στο εντυπωσιακό κτίριο του 1ου Δημοτικού Σχολείου, ένα κτίσμα του 1911- και παράλληλα να βγούμε έξω, στα χωριά, να δούμε πώς αποδέχεται ο κόσμος την γκάιντα, τι τους αρέσει και τι τους ενοχλεί στο άκουσμά της», σημειώνει ο κ. Σαρρής.
Το ιδιαίτερο αυτό σεμινάριο θα ολοκληρωθεί με ένα εξίσου ιδιαίτερο ταξίδι. Από τους Μεταξάδες του Εβρου «δάσκαλοι και μαθητές» θα μεταβούν στην άλλη πλευρά των συνόρων, στη βουλγαρική περιοχή του Γκόρνο Λούκοβο, στην επαρχία του Χάσκοβο. Θα δουν τα μισοερειπωμένα χωριά με τα γκρεμισμένα σπίτια, οι κάτοικοι των οποίων μίλαγαν τα θρακιώτικα ρωμαίικα και πλέον τα βουλγαρικά, θα πάρουν μια γεύση από την ιστορία, το περιβάλλον και τον πολιτισμό και θα μάθουν «πώς ήταν ο κόσμος απέναντι, πριν χαραχθούν τα σύνορα».
Σε Αθήνα – Θεσσαλονίκη
Σε πολλές μουσικές σχολές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης γίνονται μαθήματα γκάιντας, ενώ υπάρχουν οργανοπαίκτες ακόμη και 14 χρόνων, «χωρίς απαραίτητα να έχουν καταγωγή από τον Εβρο», σύμφωνα με τον κ. Σαρρή.
Η γκάιντα αποτελείται από το ασκί και δύο αυλούς. Ο γκαϊντατζής φυσάει από τον έναν αυλό, γεμίζει αέρα το ασκί, ενώ ο άλλος αυλός είναι στην ουσία δύο ξεχωριστά κομμάτια, ένα κοντό με τρύπες για την παραγωγή μελωδίας και ένα πιο μακρύ, χωρίς τρύπες για την παραγωγή του φθόγγου που κρατάει το ίσο.
Ο ασκός είναι ένας αεροστεγής σάκος από δέρμα προβάτου ή κατσίκας. Η επεξεργασία του δέρματος είναι διαφορετική, ανάλογα με την περιοχή, σε κάποιες το ξηραίνουν και το «πλάθουν» μόνο με αλάτι, σε άλλες χρησιμοποιούν γάλα και αλεύρι για την αφαίρεση της γούνας. Σε περιοχές της Μακεδονίας, η επεξεργασία γίνεται έτσι ώστε η γούνα να μένει στο εσωτερικό του ασκού, για να αποθηκεύει υγρασία, με σκοπό το δέρμα να μένει μαλακό.
ΠΗΓΗ: ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ – ΕΘΝΟΣ
ΤΑ ΝΕΑ του xanthinea.gr στο Google News ΤΑ ΝΕΑ του xanthinea.gr στο Google News

Διαβάστε Επίσης

Σχετικά αρθρα