Κάθε εθελοντής αιμοδότης, σε κάθε αιμοδοσία μπορεί να σώσει μέχρι και 3 ζωές. Αλήθεια, γιατί συμβαίνει αυτό; Το αίμα, όταν συλλέγεται, σπάνια μεταγγίζεται ολόκληρο ως ποσότητα. Η ολική μετάγγιση πραγματοποιείται σε σπάνιες περιπτώσεις που χρειάζεται αφαιμαξομετάγγιση σε νεογνά ή ακόμα σπανιότερα σε μαζική αιμορραγία. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι το αίμα διασπάται σε 3 συστατικά, τα αιμοπετάλια, το πλάσμα και ερυθρά αιμοσφαίρια. Κάθε ένα από τα οποία, με διαφορετική διαδικασία, χρησιμοποιείται για την θεραπεία κάποιου ασθενή.
Αιμοπετάλια
Τα αιμοπετάλια έχουν πολύ σημαντικό ρόλο στον μηχανισμό της πήξης του αίματος και προφυλάσσουν από σημαντική αιμορραγία. Ο φυσιολογικός αριθμός τους, κυμαίνεται μεταξύ 150.000 έως 400.000 ανά κυβικό χιλιοστό αίματος. Όταν ο αριθμός τους είναι μικρότερος των 150.000, η κατάσταση αυτή ονομάζεται θρομβοπενία, ενώ όταν μεγαλύτερος των 400.000, ονομάζεται θρομβοκύττωση.
Η διαδικασία συλλογής αιμοπεταλίων ονομάζεται αιμοπεταλιαφαίρεση και διαρκεί περίπου μία ώρα. Εναλλακτικά, η συλλογή αιμοπεταλίων μπορεί αν γίνει από την αιμοδοσία. Όμως, για να γίνει μετάγγιση αιμοπεταλίων σε έναν ασθενή απαιτείται ποσότητα που μπορεί να συλλεχθεί είτε με μία αιμοπεταλιοαφαίρεση είτε με την συλλογή 5 μονάδων ολικού αίματος!!! Οι μεταγγίσεις αιμοπεταλίων χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ασθενών με λευχαιμία, απλαστική αναιμία και άλλες αιματολογικές διαταραχές.
Σημαντικό στοιχείο για τα αιμοπετάλια είναι ο μικρός χρόνος συντήρησής τους. Τα αιμοπετάλια μπορούν να συντηρηθούν για 5 μέρες ενώ μέσα στις πρώτες 8 ώρες από την συλλογή τους πρέπει να γίνει η διαδικασία παραγωγής του μεταγγιζόμενου προϊόντος. Αυτή είναι και η αιτία που οι αιμοπεταλιοδότες καλούνται να προσφέρουν αιμοπετάλια νωρίτερα σε σχέση μα αυτούς που προσφέρουν ολικό αίμα. Ένας δότης αιμοπεταλίων μπορεί να δίνει κάθε 7 μέρες και συνολικά 24 φορές κάθε χρόνο.
Πλάσμα
Το πλάσμα είναι το υγρό μέρος του αίματος και περιέχει σημαντικές πρωτεϊνες, χρησιμοποιείται κυρίως για ως πηγή παραγόντων πήξεως και σαν υποκατάστατο όγκου. Το πλάσμα μπορεί να συντηρηθεί σε ειδικά ψυγεία μέχρι και έναν χρόνο μετά την ημερομηνία συλλογής του. Από το πλάσμα, πορκύπτουν πολλά παράγογα, όπως το κρυοκαθίζιμα, που είναι πολύ σημαντικά για την ίαση των ασθενών. Παγκοσμίως, η έρευνα για τα παράγωγα από το αίμα ανθίζει. Ωστόσο, μόλις 43 χώρες στον κόσμο μπορούν να κάνουν διαχωρισμό των παραγώγων ενώ οι υπόλοιπες εισάγουν από άλλες χώρες. Τέλος, δυστυχώς, χώρες όπως η Γερμανία έχουν ακόμα δότες επί πληρωμή.
Ερυθρά Αιμοσφαίρια
Το τρίτο συστατικό του αίματος είναι τα ερυθρά αιμοσφαίρια, πρόκειται για τα κύτταρα που μεταφέρουν το οξυγόνο στους ιστούς, μέσω του αίματος. Παράγονται στο μυελό των οστών, μετά από την επίδραση της ερυθροποιητίνης, ορμόνης που εκκρίνεται στο νεφρό. Το μέσο ερυθρό αιμοσφαίριο ζει τρεις με τέσσερις μήνες πριν την απόσυρσή του από το δικτυοενδοθηλιακό σύστημα. Η φυσιολογική παραγωγή ερυθροκυττάρων οδηγεί σε ημερήσια αντικατάσταση του 0.8-1% όλων των κυκλοφορούμενων ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Η μετάγγιση ερυθρών αιμοσφαιρίων πραγματοποιείται όταν υπάρχει μεγάλη απώλεια αίματος, μετά από κάποιο ατύχημα, τραυματισμό ή τοκετό και σε χειρουργία. Ακόμα, είναι σημαντικά για την θεραπεία της αναιμίας, ειδικά για τους πάσχοντες από μεσογειακή αναιμία. Τα ερυθρά αιμοπετάλια συντηρούνται για 35 έως 42 μέρες μετά την ημερομηνία λήξης τους.
Σε κάθε αιμοδοσία λοιπόν, μπορούν τα συστατικά του αίματος που συλλέχθηκε να διασπαστούν και να χρησιμοποιηθούν στην θεραπεία 3 ασθενών, είναι όμως αυτό αρκετό; Σίγουρα όχι, για την ίαση των ασθενών απαιτούνται αρκετές μονάδες αίματος. Είναι σημαντικό λοιπόν να αυξηθούν οι εθελοντές αιμοδότες αλλά και οι δότες αιμοπεταλίων!!!
