Σάββατο, 9 Μαρτίου, 2024

Fake news: Πρακτικά tips για να εντοπίζετε ψεύτικες ειδήσεις στο διαδίκτυο

Κοινοποίηση


-Η κριτική σκέψη και η σωστή εκπαίδευση αποτελούν τα βασικά κλειδιά για να ξεκλειδώσει ο αναγνώστης τις ψεύτικες ειδήσεις 

Οι συζητήσεις γύρω από την εξάπλωση των fake news αλλά και τον τρόπο που μπορεί το φαινόμενο των παραπλανητικών και ψεύτικων ειδήσεων να περιοριστεί, στην αχανή δεξαμενή πληροφοριών που ακούει στο όνομα διαδίκτυο, έχουν ήδη αποφέρει τους πρώτους καρπούς. 
Όταν το 2016, το Λεξικό της Οξφόρδης ανακήρυξε την λέξη “post-truth” (μετά-αλήθεια) ως την λέξη της χρονιάς, ξεκίνησε ένας παγκόσμιας διάλογος γύρω από το φαινόμενο, που με την σειρά του οδήγησε σε κινητοποίηση αρκετών κοινωνικών ομάδων και οργανισμών. 
Ο θεωρητικός διάλογος κατέληξε στο συμπέρασμα πως η κριτική σκέψη αποτελεί δομικό εφόδιο για κάθε πολίτη της κοινωνίας της πληροφορίας, καθώς και πως υπάρχουν πρακτικές εφαρμογές που μπορούν να ακολουθήσουν οι αναγνώστες προκειμένου να εντοπίσουν τα fake news που διαδίδονται με ταχύτατους ρυθμούς. 
Στην Ελλάδα, η διαδικτυακή κοινότητα Ellinka Hoaxes – καθώς και η αντίστοιχη ηλεκτρονική εφημερίδα – αποτελεί  μια πολύ αξιόλογη προσπάθεια οργάνωσης ενεργών πολιτών, που εντοπίζουν ψεύτικές ειδήσεις που κατακλύζουν το διαδίκτυο και ενημερώνουν άλλους χρήστες για την ύπαρξη τους. 

Πώς να εντοπίσεις τα fake news 

Ο διεθνής οργανισμός βιβλιοθηκών, IFLA, παρουσιάζει πρακτικά tips που μπορούν να ακολουθούν οι χρήστες του διαδικτύου προκειμένου να εντοπίζουν ψεύτικές ή παραπλανητικές ειδήσεις. 
Αναζήτησε την πηγή: Ποιος το λέει; Αναζήτησε πληροφορίες για την πηγή διάδοσης μιας είδησης. Το μέσο ή το πρόσωπο που τη δημιούργησε. Κάνοντας ένα απλό κλικ στην ιστοσελίδα που μεταδίδει τις πληροφορίες οι χρήστες μπορούν να αναζητήσουν στοιχεία σχετικά με τον σκοπό και τη λειτουργία του μέσου, αλλά και την εγκυρότητά του (υπάρχουν ιστότοποι που κατασκευάζονται αποκλειστικά και μόνο για τη μετάδοση ψεύτικων ειδήσεων, με στόχο να κερδίσουν χρήματα από διαφημίσεις ή να προωθήσουν συγκεκριμένη πολιτική ατζέντα). 

Μην μένεις στο τίτλο: Πριν διαμοιράσεις περιεχόμενο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή καταλήξεις σε συμπεράσματα σχετικά με μια είδηση, βεβαιώσου για το βασικό: ότι την έχεις διαβάσει. Δεν είναι λίγοι οι αναγνώστες που μένουν στους εντυπωσιακούς τίτλους ή που δεν μπαίνουν καν στον κόπο να διαβάσουν ολόκληρο το άρθρο, αλλά επιλέγουν να το διαδώσουν συμβάλλοντας και αυτοί στη διασπορά των ψεύτικων ειδήσεων. 

Είναι “νέο;”: Μια συνήθης πρακτική των ιστοσελίδων ή των χρηστών που διακινούν fake news στο διαδίκτυο είναι το να ανακυκλώνουν ψεύτικες ειδήσεις, που έχουν κυκλοφορήσει και στο παρελθόν. Αναζητώντας πληροφορίες σχετικά με το πότε κυκλοφόρησε πρώτη φορά μια είδηση, οι χρήστες μπορούν εύκολα να εξάγουν συμπεράσματα και για την εγκυρότητα του περιεχομένου. 

Η παγίδα του αστείου: Ανάμεσα στις ιστοσελίδες που μεταδίδουν fake news για οικονομικούς ή πολιτικούς λόγους (ή και τα δύο) υπάρχουν και αυτές που το κάνουν για.. πλάκα! Πρόκειται για σατυρικές ιστοσελίδες οι οποίες σκαρφίζονται παράξενες ή αστείες ιστορίες τις οποίες μεταδίδουν αναγράφοντας ωστόσο πως πρόκειται για κατασκευασμένες ιστορίες. Ωστόσο δεν είναι λίγοι οι χρήστες (αλλά και τα ΜΜΕ) που πέφτουν στην παγίδα να πιστέψουν μια τέτοια είδηση και να την αναπαράγουν ως αληθινή. 
Σκέψου τις προκαταλήψεις σου: Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις χρηστών που μεταδίδουν ψεύτικες ειδήσεις απλά και μόνο επειδή αυτές ικανοποιούν τις προσωπικές τους επιθυμίες και πεποιθήσεις. Πριν εμπιστευτείς μια είδηση που κοινοποίησε κάποιος διαδικτυακός σου φίλος ή πριν διαμοιραστείς μια πληροφορία που διάβασες στο διαδίκτυο, βεβαιώσου πως έχεις αναζητήσει και την “άλλη άποψη” και πως δεν πέφτεις στην παγίδα της μονομερούς προβολής των γεγονότων.
Ρώτα: Μπορεί να φαντάζει πολύ απλό αλλά σίγουρα είναι αποτελεσματικό. Μια απλή ερώτηση μπορεί να σου εξασφαλίσει ένα σωστό φιλτράρισμα των πληροφοριών που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο. Εάν έχεις αμφιβολίες για μια είδηση ή χρειάζεσαι μια δεύτερη γνώμη μπορείς πάντα να την αναζητήσεις στο κοντινό σου περιβάλλον ή σε ομάδες και ιστοσελίδες που έχουν δημιουργηθεί με σκοπό την αντιμετώπιση των ψεύτικων ειδήσεων. Ρωτώντας άλλους χρήστες ή ακόμη και ειδικούς επί συγκεκριμένων θεμάτων θα λάβεις σίγουρα μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τις πληροφορίες που μόλις συνάντησες σε έναν ιστότοπο με ψεύτικες ή παραπλανητικές ειδήσεις. 
Του Γιώργου Μαυρίδη 
*Ο Γιώργος Μαυρίδης είναι δημοσιογράφος, μέλος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στα Media Studies από το Malmo University της Σουηδίας
ΤΑ ΝΕΑ του xanthinea.gr στο Google News ΤΑ ΝΕΑ του xanthinea.gr στο Google News

Διαβάστε Επίσης

Σχετικά αρθρα