Γράφει η Μαρία Πετρά
Στις 4 Οκτωβρίου του 1919 ο ελληνικός στρατός μπαίνει (για δεύτερη φορά) στην Ξάνθη με επικεφαλή τον στρατηγό Λεοναρδόπουλο και απελευθερώνει την πόλη απο τους Βούλγαρους χωρίς μάχη. Επικεφαλής των τμημάτων ήταν ο Ξανθιώτης Ανθυπολοχαγός Μηχανικού, Γαβριήλ Λαδάς. Ο βουλγαρικός στρατός που είχε απομείνει αφοπλίστηκε και όσοι είχαν εγκαταλείψει την πόλη, επέστρεψαν. Οι Οθωμανοί της Ξάνθης υποδέχτηκαν κι εκείνοι με ενθουσιασμό τον ελληνικό στρατό, καθαίρεσαν τον μουφτή που τους είχαν ορίσει οι Βούλγαροι και ζήτησαν να υπαχθούν στην ελληνική διοίκηση.
Θα πρέπει να κατανοούμε, ότι στην ιστορία πολλές φορές υπάρχουν συγκεκριμένες επιλογές πάνω στο τραπέζι. Ο λαός της Ξάνθης και της Δυτικής Θράκης (χριστιανοί και μουσουλμάνοι) τη δεδομένη χρονική στιγμή επέλεξε την ενσωμάτωση στο ελληνικό κράτος ως την πλέον ωφέλιμη γι αυτόν λύση και πάρα τις όποιες δυσκολίες και αδικίες πολλές φορές εδώ και 100 χρόνια φαίνεται, ότι έκανε την καλύτερη επιλογή αν λάβει κανείς υπόψη τι συνέβη σε άλλες γειτονικές περιοχές…
……….
Η Μαρία Πετρά γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ξάνθη. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθώς και κάτοχος του μεταπτυχιακού διπλώματος (ειδίκευση μουσειολογία) του τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Εργάστηκε ως συμβασιούχος αρχαιολόγος στην Κ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στη Λέσβο και ως εκπαιδευτικός στα δημόσια ΙΕΚ και στην ιδιωτική φροντιστηριακή εκπαίδευση. Ερευνητικά ασχολείται με την καταγραφή και έρευνα του βιομηχανικού παρελθόντος. Το ντοκιμαντέρ της «Μνήμες Δεγκτζήδων», που εξετάζει την ιστορική διαδρομή του καπνομάγαζου Π στην Ξάνθη έχει προβληθεί σε διάφορα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, καθώς και σε εργασιακούς και πολιτικούς χώρους.
