Η ταχύτητα με την οποία διαδόθηκαν μία σειρά από fake news για την υπόθεση του μουσουλμανικού κοιμητηρίου στην είσοδο του Πετεινού, στην Ξάνθη, ήρθε να μας υπενθυμίσει ένα βασικό έλλειμα της τοπικής δημοσιογραφίας στην περιοχή: την απουσία κατάρτισης.
Είναι γεγονός πως η Ξάνθη χαρακτηρίζεται [διαχρονικά] από πολυφωνία στην ενημέρωση. Ανέκαθεν υπήρχε μεγάλος αριθμός εφημερίδων που κυκλοφορούσαν στην περιοχή, ενώ με την εμφάνιση του ηλεκτρονικού Τύπου η περιοχή απέκτησε και ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό τοπικών online εφημερίδων. Ωστόσο το κατά πόσο αυτή η φαινομενική πολυφωνία συνοδεύεται και από ουσιαστικό πλουραλισμό στην ενημέρωση αλλά και ερευνητική δημοσιογραφία τίθεται εύκολα εν αμφιβόλω.
Η υπόθεση των μουσουλμανικών κοιμητηρίων επανάφερε στο προσκήνιο τον εν λόγω προβληματισμό περί ποιότητας της τοπικής δημοσιογραφίας με έμφαση κυρίως στο ζήτημα της κατάρτισης και το κατά πόσο ακολουθούνται βασικές αρχές δημοσιογραφικής δεοντολογίας και ηθικής.
Εάν έχει περάσει κανείς από κάποια σχολή δημοσιογραφίας στην Ελλάδα [λειτουργούν εδώ και δεκαετίες ΑΕΙ Δημοσιογραφίας από τα οποία αποφοιτούν κάθε χρόνο δεκάδες – άνεργοι δημοσιογράφοι] γνωρίζει πως ήδη από το πρώτο έτος, και δη από το πρώτο εξάμηνο οι σπουδαστές διδάσκονται πως η δημοσιογραφική έρευνα συνοδεύεται πάντα από την παράθεση την «αντίθετης» πλευράς.
Σε διαφορετική περίπτωση το ρεπορτάζ δεν είναι ολοκληρωμένο και τεκμηριωμένο και αποτελεί μονόπλευρη παρουσίαση της είδησης και παραπλανητική δημοσιογραφία. Ο ορισμός δηλαδή των fake news.
Η παραπληροφόρηση άλλωστε συνοδεύει τη δημοσιογραφική πρακτική από τα γεννοφάσκια της και αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο δημόσιας συζήτησης και προβληματισμού.
Ωστόσο είναι πολύ εύκολο κάποιος να αποφύγει να υποπέσει σε αυτό το αμάρτημα, εάν [πρώτον] γνωρίζει πως να ασκήσει το δημοσιογραφικό λειτούργημα και εάν [δεύτερον] το επιθυμεί. Στην περίπτωση των μουσουλμανικών κοιμητηρίων στον Πετεινό τα πρώτα δημοσιεύματα, που «εντόπισαν» κατά την κρίση τους το «σκάνδαλο» χαρακτηρίζονταν απ’ όλα αυτά τα κριτήρια που συνοδεύουν ένα fake news.
Απουσίαζε πλήρως η αντίθετη άποψη. Η άποψη των άμεσα εμπλεκόμενων φορέων. Οφείλεις άλλωστε όταν έχεις στα χέρια σου μια καταγγελία να ζητήσεις την άποψη αυτού τον οποίο αφορά η καταγγελία. Στην προκειμένη περίπτωση του Δήμου Αβδήρων.
Εάν ο εκάστοτε εμπλεκόμενος δεν θέλει να απαντήσει, αποφύγει ή αρνηθεί να σχολιάσει, ο δημοσιογράφος θα έχει επιτελέσει ορθά τον ρόλο του. Θα έχει – τουλάχιστον – αναζητήσει την αντίθεση άποψη. Πρακτικές του στυλ «τι έχει να μας πει για όλα αυτά ο… τάδε» δεν μπορούν να χαρακτηρίζουν επαγγελματικό δημοσιογραφικό λόγο, καθώς ο δημοσιογράφος δεν πρέπει να θέτει ερωτήσεις καφενείου, αλλά να αναζητήσει τι «έχει να μας πει για όλα αυτά ο… τάδε» και να λάβει την αντίθετη άποψη.
Δημοσιεύματα τα οποία ακολούθησαν [αφού δόθηκε βέβαια βήμα και «τροφή» σε μία σειρά από γνωστούς κύκλους] επιτέλεσαν, ως όφειλαν, τον ρόλο τους. Αναζήτησαν και φιλοξένησαν την άποψη του Δήμου και των εμπλεκόμενων προσώπων.
Θέματα που σχετίζονται με την πολιτική, τη διπλωματία αλλά και τις μειονότητες, χρήζουν πάντα ιδιαίτερης μεταχείρισης, σωστής και τεκμηριωμένης έρευνας και εφαρμογής όλων των αρχών που διέπουν το δημοσιογραφικό λειτούργημα.
Σε περίπτωση ωστόσο που υπάρχει έλλειμα κατάρτισης το πρόβλημα είναι μεγάλο. Το ίδιο φυσικά ισχύει και σε περίπτωση που κάποιος «κατευθύνεται», και αντί να ακολουθεί τη δημοσιογραφική ηθική και δεοντολογία, ακολουθεί τη λογική του τραπεζικού λογαριασμού.
