Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Διαχρονική βιοσοφία στη σκιά του Σύμπαντος – Η ποίηση του Σταύρου Γκιργκένη

Κοινοποίηση

Διαχρονική βιοσοφία στη σκιά του Σύμπαντος - Η ποίηση του Σταύρου Γκιργκένη

“YLEM/ Μεταστοιχειώσεις λογοτεχνικού υδραργύρου”, εκδ. Ζήτρος , 2021

Δεν είχα επαρκή εικόνα για την ποιητική πορεία του Σταύρου Γκιργκένη. Μέσα από το πρόσφατο καλαίσθητο βιβλίο του προσέγγισα  την ποίηση του που αποτυπώνει τη διαχρονική θρησκεία του Ελληνισμού διά μέσου της αστικής και θαλάσσιας κυριαρχίας των ονείρων.

Θα τολμούσα να πω ότι η «μεταστοιχείωση» που αποτυπώνεται στον τίτλο του έργου δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο διαχρονικός προσωκρατικός λόγος στην πορεία του ελληνισμού. Οι σπουδές, τα ενδιαφέροντα και οι ενασχολήσεις του Σταύρου Γκιργκένη στηρίζουν και – αν θέλετε – εμπνέουν τον ποιητικό του λόγο.

Ο ίδιος εξάλλου στον Πρόλογο του βιβλίου γράφει:

«Πρόκειται για κείμενα που σε ένα βαθμό ο χαρακτήρας τους είναι προγραμματικός: δεν έκρυψα ποτέ ότι δεν συμφωνώ με τον ωμό ρεαλισμό ή τον νατουραλισμό στην ποίηση, καθώς η τελευταία, αν θέλει να είναι πιστή στο όνομά της, πρέπει να ποιεί, να μεταμορφώνει σε κάτι νέο, και όχι να αναπαράγει τον κόσμο (στον βαθμό που μπορεί να το κατορθώσει ο λόγος)».

Θα παραθέσω ένα σύντομο εργοβιογραφικό κείμενο και στη συνέχεια, μέσα από στίχους του Σταύρου Γκιργκένη θα επιχειρήσω να αποδείξω τις διαπιστώσεις / διατυπώσεις που προέταξα.

*Ο Σταύρος Γκιργκένης γεννήθηκε το 1972. Κατοικεί και εργάζεται στην Θεσσαλονίκη ως φιλόλογος στη Μέση εκπαίδευση από το 2001. Το 1998 έλαβε τον μεταπτυχιακό του τίτλο στο Τμήμα Φιλολογίας του Α.Π.Θ. με θέμα πρωτεύουσας εργασίας “Η Λυκούργεια του Αισχύλου”. Είναι διδάκτορας φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με τίτλο διατριβής “Πολιτική, ιδεολογία και θεσμοί της ηγεμονικής Αθήνας στις Ικέτιδες του Αισχύλου” (2009). Από το 1998 έχει μεταφράσει 15 υπομνηματισμένους τόμους έργων της αρχαίας γραμματείας, από τον Δημόκριτο και τον Ησίοδο ως τους ορφικούς και το απόκρυφο ευαγγέλιο του Θωμά. Ποιήματα και μεταφράσεις του έχουν δημοσιευτεί σε πολλά έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά. Το 2012 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τον τίτλο “Η Αναμενομένη” (Εκδόσεις Βουνέ), το 2017 την δεύτερη (Εκδόσεις Ρώμη) με τον τίτλο “Μάγαδις (Φούγκα)”. Το 2018 εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές “Περί ονείρων” και “Στου ματιού το κέντρο (Ανθρώπινα δαιμόνια)” από τις Εκδόσεις Ρώμη. Από τον ίδιο εκδοτικό οίκο εξέδωσε το 2018 μια ανθολογία μεταφρασμένων ποιημάτων του μεξικανού ποιητή Homero Aridjis με τίτλο “Άνοιγμα Τρωικού Ίππου” και μια ανθολογία αρχαίας ερωτικής ποίησης (Kurunthokai) του λαού των Ταμίλ.

*Αρχαιοελληνικά πρόσωπα και σύμβολα κυριαρχούν σε πολλά ποιήματα του Σταύρου Γκιργκένη. Μικρά δείγματα:

– Ώρα μία / αφότου τον νεκρό της μέρας / είδα να παίρνουν στα δυνατά φτερά τους / ανεκπλήρωτα φαντάσματα.

Ίσως για να τον αποθέσουν / στο πετρωμένο αναφιλητό μιας Νιόβης / που ακόμη κλαίει / κοιτάζοντας βαθιά στα μάτια χρόνου ανεξίτηλου. […]

– Στων εποχών κρυμμένη τις κενές στιγμές, / κάπου στις Σάρδεις θα πλένεις τα μαλλιά σου / μ’ ιωνικά μυρωδικά, βοτάνια που μεγάλωσαν / πνιγμένα στα νερά του φεγγαριού.

[…] με την ακολουθία σου από Λυδές θεραπαινίδες / να σου κρατούνε τον χιτώνα / πάνω από την άβυσσο

– Μόνο ο Σωκράτης δεν έπινε πολύ. / Μόνο αυτός νηφάλιος έμενε / μιλώντας για την Αρετή και τ’ Αγαθό, / μέχρι που νυσταγμένος ύπνωσε / κι ο τελευταίος πότης.

*ΝΕΣΤΟΡΟΣ ΠΟΤΗΡΙΟ – Το δύσποτο τούτο ποτήριο / μόνο εγώ μπορώ να το σηκώσω / σαν τον Νέστορα μόνο εγώ μπορώ να το πιω. / Όμως δε θα το κάνω. / Όχι προτού συμφωνήσω με την ψυχή μου να με / προδώσει. / Τότε ο ίδιος θα παραδοθώ / και ο ίδιος θα ετοιμάσω το κώνειο: / όποιος θέλει να λέγεται ελεύθερος / πρέπει να είναι κύριος ακόμη και της προδοσίας του.

ΟΡΕΣΤΗΣ – Είναι αργά. / Ο Ορέστης έφυγε να ζητήσει χρησμό. / Πάλι το Άργος έμεινε μόνο του. / Θαρρείς κι οι βασιλείς του επιζητούν / ν’ αφήνουν στο παλάτι τούς υποτακτικούς / να ετοιμάζουν τις συνομωσίες τους ελεύθεροι. / Κι ύστερα, επιστρέφοντας, να συζυγοκτονούνται. / Εκτός κι αν όλους μας ξεγέλασε, / εκτός κι αν έφυγε να ιδρύσει νέα πόλη. / Αφήνοντας όλους εμάς να σχεδιάζουμε ανατροπές, αυτός σ’ άλλες ακτές να σχεδιάζει σύνορα / του νέου βασιλείου του.

*Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζουν μερικά ποιήματα που ενσωματώνουν προσωκρατικές ανάσες και πνοές – Fragmenta:

– Ίσως σε κάποιο μοναχικό σπιτάκι στην άκρη του νου

να συναντηθούν οι έννοιες που δίνουμε στα πράγματα,

να συμφωνήσουμε τι είναι φως και τι μη φως

και τι το αστραφτερό σκοτάδι ανάμεσά τους.

– Πάνσεπτος χαλαζίας ο κόσμος. / Αδάμας ο ήλιος. Δίκαιος ύπνος η σελήνη. / Ακλόνητη των αστέρων η δικαιοσύνη.

– Να υπάρξω, να μην υπάρξω, / ως ον, ως μη ον, αέρας, φωτιά, νερό γη / Τα πάντα ρέουν αρρήτως στις φλέβες, στη σάρκα / Η κίνηση σημαδεύει απλώς το αιώνιο νυν.

*Βέβαια, ο ποιητής Σταύρος Γκιργκένης ζει το σήμερα, παλεύει για το απτό και καθημερινό.  Όμως:

– Θαρρείς και οι φυλές των ανθρώπων / έχουν ανάγκη τον ουρανό / για να εκπληρώσουν τα γήινα.

– Η αγάπη είναι το νησί που αναδύεται,

κάθε φορά που υποχωρεί η άμπωτη της μοναξιάς.

– Στο χέρι σου κρατάς το δεσμό / που αρθρώνει το νήμα της ζωής με το νήμα των / νοημάτων.

– Απόψε – όπως πάντα – ελπίζεται πως επιτέλους / όλα θα αποκτήσουν νόημα / όταν σκοτεινιάσει / και οι σκιές μας πάρουνε δικαιωματικά τις θέσεις μας /  αμίλητες, ακίνητες, βουβές / πλάι στη θάλασσα, τη βαθιά και την ήρεμη / τη θάλασσα την πλατιά και μεγάλη

*Ο ποιητής ζει στο Άστυ όμως παλεύει για το Άνω Άστυ:

«Κι ανέβεις κάθετα μαζί τους ως το Άνω Άστυ / όπου ακόμη κατοικεί το φως της ανθρωπιάς / που κάποτε κρυφά μάς αφαιρέθηκε».

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

ΞΑΝΘΗ, ΙΟΥΛΙΟΣ 2022

Ακολουθήστε το XanthiNea.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα της Ξάνθης και όλες τις ειδήσεις. 

Το XanthiNea.gr είναι ανεξάρτητο ιστολόγιο και μπορείτε να στηρίξετε το έργο μας κάνοντας
μία δωρεά [εφάπαξ] ή επιλέγοντας μηνιαία συνδρομή με το ποσό που εσείς επιθυμείτε!
Η στήριξή σας είναι πολύτιμη!



ΤΑ ΝΕΑ του xanthinea.gr στο Google News ΤΑ ΝΕΑ του xanthinea.gr στο Google News

Διαβάστε Επίσης

Σχετικά αρθρα