Ένα σωματείο, η Φιλόπτωχος Αδελφότητα Κυριών Καβάλας (Φ.Α.Κ.Κ.), το αρχαιότερο της πόλης, που φέτος συμπληρώνει 122 χρόνια αδιάλειπτης κοινωνικής δράσης και προσφοράς.
Ένα εμβληματικό κτίριο, η Μεγάλη Λέσχη, ιδιοκτησία της Φ.Α.Κ.Κ. με ιστορία πάνω από ένα αιώνα- εγκαινιάστηκε το 1910 κι έκτοτε αποτέλεσε σημείο αναφοράς της νεότερης ιστορίας της Καβάλας.
Μια ξεχωριστή εκδήλωση, ο ετήσιος «ευεργετικός χορός» της Φ.Α.Κ.Κ. για τη συγκέντρωση χρημάτων που διατίθεντο «Υπέρ του εν Καβάλα Νοσοκομείου Ευαγγελισμός», όπως αναγράφεται πάνω από το υπέρθυρο της κεντρικής εισόδου της Μεγάλης Λέσχης.
Ο ετήσιος αυτός χορός, που στις περισσότερες των περιπτώσεων διοργανώνονταν τις Απόκριες και είχε ως θέμα τις αμυγδαλιές που μόλις άνθιζαν, ήταν στις αρχές του περασμένου αιώνα το σημαντικότερο ίσως από κοσμικά γεγονότα της ελληνορθόδοξης κοινότητας της πόλης. Μάλιστα, για τον στολισμό της εντυπωσιακής σάλας της Μεγάλης Λέσχης ορίζονταν από το εκάστοτε δ.σ. της Φ.Α.Κ.Κ. ειδική κοσμητεία, όπως επισημαίνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η αρχιτέκτονας και ερευνήτρια ιστορίας Σαπφώ Αγγελούδη – Ζαρκάδα.
Επιστροφή στο λαμπρό κτίσμα με πολλή συγκίνηση
Μετά από πάρα πολλά χρόνια απουσίας από τον φυσικό του χώρο (λόγω εκτεταμένων εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης που εκτελούνταν), η Φιλόπτωχος Αδελφότητα Κυριών Καβάλας επέστρεψε στο λαμπρό κτίσμα της Μεγάλης Λέσχης με μια εκδήλωση, ένα απογευματινό τσάι, που μπορεί να μην είχε την αίγλη των αποκριάτικων χορών του παρελθόντος, είχε όμως διάχυτη τη συγκίνηση των 230 γυναικών κάθε ηλικίας που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα των δραστήριων κυριών του διοικητικού συμβουλίου.
Οι ροτόντες στρώθηκαν με τα λινά τραπεζομάντιλα στη μεγάλη σάλα με την εντυπωσιακή πορσελάνινη θερμάστρα, τις πανέμορφες τοιχογραφίες και τους ξύλινους καθρέφτες. Οι αμυγδαλιές, μέσα στα κρυστάλλινα φωτιζόμενα βάζα, ήταν το κυρίαρχο διακοσμητικό στοιχείο της εκδήλωσης και οι μελωδίες από το μεγάλο πιάνο καλωσόριζαν τις κυρίες και τους λιγοστούς κυρίους, που ανέβαιναν την επιβλητική μαρμάρινη σκάλα και διέσχισαν τους διαδρόμους.
Τις τελευταίες δεκαετίες, η κοινωνική προσφορά και δράση της Φ.Α.Κ.Κ. επικεντρώθηκε στη λειτουργία του Πουλίδειου Γηροκομείου. Πρόκειται για το πρώτο γηροκομείο που δημιουργήθηκε στην πόλη και στεγάζεται στις παρυφές της Καβάλας, σε ένα εξίσου εμβληματικό κτίσμα με αυτό της Μεγάλης Λέσχης. Οι τρόφιμοι του γηροκομείου χάρη στην εργοθεραπεύτρια Ελένη Καπίδου και οι κυρίες του δ.σ., τον τελευταίο ενάμιση μήνα δημιούργησαν με πολλή όρεξη όλες τις πανέμορφες χειροτεχνίες με άνθη αμυγδαλιάς που διακόσμησαν τη σάλα προκαλώντας τον εύλογο θαυμασμό των παρευρισκόμενων.
Η Εφη Καντούρα, από τα παλαιότερα μέλη του δ.σ. της Φ.Α.Κ.Κ. δεν κρύβει τη χαρά αλλά και τη συγκίνησή της για την επιστροφή της εκδήλωσης στη σάλα της Μεγάλης Λέσχης. Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ θυμάται τα χρόνια που η μητέρα της, η αείμνηστη Δοκνίκη Ανανιάδου, μαζί με όλες τις κυρίες του τότε δ.σ. με ιδιαίτερη φροντίδα και πολύ μεράκι προετοίμαζαν τον μεγάλο αποκριάτικο χορό του σωματείου που ακόμα τη δεκαετία του 1950 αποτελούσε ένα κοσμικό γεγονός για την τοπική κοινωνία της Καβάλας. Στο τέλος κάθε ετήσιου χορού, επιβεβλημένη ήταν η αναμνηστική φωτογραφία στη μαρμάρινη σκάλα της εισόδου.
Κάλυψη εθνικών και κοινωνικών αναγκών
«Το κτίριο της Μεγάλης Λέσχης», σημειώνει η κ. Αγγελούδη, «εγκαινιάστηκε στις 22 Μαΐου 1910 και ήταν σε ρυθμό ελληνικής αναγέννησης. Βρισκόταν στο κεντρικό τμήμα του παραθαλάσσιου μετώπου της πόλης, στην πιο περίοπτη θέση, πλαισιωμένο από εξαιρετικά κτίρια: ανατολικά το κοινόβιο των Καθολικών (1892), το Μέγαρο Wix (1905), το Μέγαρο Herzog (1900). Δυτικά, το Αγγλικό-Ιταλικό προξενείο (1879), το Μέγαρο Misrahi (1910), το Μέγαρο Ζάχου (1905). Όλο αυτό το οικιστικό σύνολο αποτελεί πλέον την επιτομή της πολυ-πολιτισμικής Καβάλας της belle epoche και είμαστε ευτυχείς που διασώζεται ως σήμερα».
«H Φ.Α.Κ.Κ.», συνεχίζει η Σαπφώ Αγγελούδη – Ζαρκάδα, «ιδρύθηκε το 1902 από 500 κυρίες της πόλης με την προτροπή του αρχιερατικού επιτρόπου Σπυρίδωνα Βλάχου και του μητροπολίτη Ξάνθης και Περιθεωρίου Ιωακείμ Σγουρού. Σκοπός του συλλόγου ήταν εκτός από τη συντήρηση του κοινοτικού νοσοκομείου Ευαγγελισμός, η παροχή βοήθειας σε όλους τους άπορους Καβαλιώτες και άτυπα η ενίσχυση του Μακεδονικού Αγώνα. Στόχοι που επιτεύχθηκαν στο ακέραιο. Στα επόμενα χρόνια στόχοι ήταν η αποπεράτωση του ναού του Αγίου Παύλου, η ενίσχυση του σανατορίου ΕΛΠΙΣ που κατασκευάστηκε το 1925, η ίδρυση και λειτουργία του Πουλίδειου Γηροκομείου. Έτσι εξηγείται και ο θαυμασμός προς το σωματείο της Φιλοπτώχου, των συντακτών του Πανελλήνιου Λευκώματος 1821-1921, που κυκλοφόρησε το 1921, με αφορμή την Εκατονταετηρίδα από την Ελληνική Επανάσταση, οι οποίοι αναφέρουν στον Β2 τόμο: «περὶ τοῦ λαμπροῦ καὶ μοναδικοῦ τούτου Σωματείου τοῦ ὁποίου, ἄλλο δὲν συναντήσαμεν περιοδεύοντες καθ ἅπασαν τὴν Ἑλλάδα παλαιὰν καὶ νέα…».
Διακριτική πολυτέλεια και επικερδείς συμφωνίες
Όπως τονίζει στο βιβλίο της «Φιλόπτωχος Αδελφότητα Κυριών Καβάλας 1902 – 1992. Από τον Μακεδονικό Αγώνα μέχρι σήμερα» η αείμνηστη φιλόλογος και συγγραφέας Αγγελική Κιουρτσή – Μιχαλοπούλου, «στις πολυτελείς αίθουσές της συγκεντρώνονταν η τότε ακμάζουσα οικονομικά και πνευματικά ηγετική τάξη της Καβάλας χωρίς να προκαλεί την υποψία του κατακτητή. Κι εκεί, μέσα σε κλίμα εγκαρδιότητας, ενισχύονταν οι σχέσεις των μελών της, λύνονταν οι διάφορές τους και συζητούνταν πολλές φορές τα προβλήματα του Ελληνισμού».
«Εδώ», επισημαίνει η Αγγελική Μιχαλοπούλου, «γίνονταν οι μεγάλες καπνεμπορικές επαφές με οικονομικούς παράγοντες του εξωτερικού. Και το σπουδαιότερο στον χώρο αυτό γινόταν η σύσφιξη των σχέσεων της ελληνικής κοινότητας με το διπλωματικό σώμα της πόλης που είχε τη δυνατότητα να προωθήσει της ελληνικές θέσεις και τα προβλήματα στο χώρο της Ευρώπης».
Αξίζει να τονιστεί ότι η διακόσμηση των αιθουσών (φωτιστικές απλίκες, καθρέφτες κ.ά.) και τα ξυλόγλυπτα έπιπλα ήταν εξαιρετικής κατασκευής προερχόμενα από χώρες της κεντρικής Ευρώπης, καθώς οι καπνέμποροι της εποχής συναγωνίζονταν στις δωρεές και έφερναν στην Καβάλα ότι καλύτερο έβρισκαν στις ευρωπαϊκές αγορές.
Το κτίριο της Μεγάλης Λέσχης, στο διάβα της ιστορίας της είχε πολλές χρήσεις. Από το 1983 έως και το 2003 στέγασε και τη δημοτική βιβλιοθήκη μέχρι την ανέγερση του νέου και σύγχρονου κτιρίου από το δήμο Καβάλας. Σήμερα, πλήρως αποκατεστημένο και συντηρημένο, το εμβληματικό κτίριο της Μεγάλης Λέσχης συνεχίζει να ανήκει στην Φ.Α.Κ.Κ., αλλά παραχωρήθηκε κατά χρήση στον δήμο Καβάλας για τη φιλοξενία ποικίλλων πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.
*Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν από τη Φιλόπτωχο Αδελφότητα Κυριών Καβάλας
