Προ των πυλών βρίσκεται η Καθαρά Δευτέρα (18 Μαρτίου) και οι περισσότεροι πολίτες έχουν ξεκινήσει να προμηθεύονται τα παραδοσιακά σαρακοστιανά εδέσματα από τα σούπερ μάρκετ και τα ιχθυοπωλεία.
Εκτός από τα νωπά ή κατεψυγμένα προϊόντα καθώς και εκείνα που βρίσκονται σε πλαστικά δοχεία (π.χ. ταραμοσαλάτα, μελιτζανοσαλάτα, χαλβάς), υπάρχουν και εκείνα που αποθηκεύονται σε κονσέρβες. Πρόκειται, κυρίως, για θαλασσινά αλιεύματα (γαύρος, σαρδέλα, καλαμαράκια, χταπόδι, τόνος, καπνιστή ρέγγα, σκουμπρί, θράψαλο), αλλά και διάφορα άλλα, όπως ντολμαδάκια γιαλαντζί ή ακόμη και φάβα.
Εκτός, βέβαια, από τα θαλασσινά, τα πιο κοινά κονσερβοποιημένα τρόφιμα περιλαμβάνουν φρούτα, λαχανικά, όσπρια, σούπες καθώς και κρέατα. Χάρη στην κονσερβοποίηση τα τρόφιμα διατηρούνται για μακρές χρονικές περιόδους με τη συσκευασία τους σε αεροστεγή δοχεία. Η διαδικασία μπορεί να διαφέρει ελαφρώς από το ένα προϊόν στο άλλο, αλλά υπάρχουν τρία βασικά βήματα:
Επεξεργασία: Οι τροφές αποφλοιώνονται, κόβονται σε φέτες, ψιλοκόβονται, αφαιρούνται τα κουκούτσια τους, τα κόκαλα, το κέλυφος, ή ακόμα και μαγειρεύονται.
Σφράγιση: Οι επεξεργασμένες, πλέον, τροφές μπαίνουν και σφραγίζονται σε κονσέρβες.
Θέρμανση: Οι κονσέρβες θερμαίνονται για να εξοντωθούν τα επιβλαβή βακτήρια και να προληφθεί τυχόν αλλοίωση της τροφής.
Αυτή η διαδικασία επιτρέπει στην τροφή να είναι ασφαλής για κατανάλωση για 1 έως 5 έτη, ή και περισσότερο σε ορισμένες περιπτώσεις.
Πώς οι κονσέρβες επηρεάζουν τα θρεπτικά συστατικά
Υπάρχει η γενικότερη αίσθηση ότι τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα είναι λιγότερο θρεπτικά από τα φρέσκα, ή τα κατεψυγμένα, αλλά κάτι τέτοιο δεν ισχύει, αφού η κονσερβοποίηση διατηρεί τα περισσότερα από τα θρεπτικά συστατικά της εκάστοτε τροφής. Επομένως, οι πρωτεΐνες, οι υδατάνθρακες και το λίπος δεν επηρεάζονται από την παραπάνω διαδικασία.
Τα περισσότερα μέταλλα και οι λιποδιαλυτές βιταμίνες, όπως οι βιταμίνες A, D, E και Κ, επίσης διατηρούνται ακέραια. Ωστόσο, επειδή η κονσερβοποίηση περιλαμβάνει και την έκθεση της κονσέρβας σε υψηλή θερμότητα, οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες, όπως η βιταμίνη C και η βιταμίνη Β μπορεί να καταστραφούν.
Από την άλλη πλευρά, οι εν λόγω βιταμίνες είναι ευαίσθητες στην θερμότητα και εν γένει στον αέρα, οπότε μπορούν να χαθούν ακόμα και κατά τη διάρκεια της κανονικής επεξεργασίας, δηλαδή με το απλό μαγείρεμα και τις μεθόδους αποθήκευσης που χρησιμοποιούνται στο σπίτι.
Παράλληλα, η δισφαινόλη-Α (Bisphenol-A, ή BPA) είναι μια χημική ουσία που χρησιμοποιείται συχνά στην συσκευασία τροφίμων, όπως και στις κονσέρβες. Έρευνες έχουν δείξει ότι η BPA στα κονσερβοποιημένα τρόφιμα μπορεί να μεταφερθεί από την επένδυση του μεταλλικού δοχείου μέσα στο φαγητό που τρώμε. Σύμφωνα με μια μελέτη σε 78 διαφορετικές κονσέρβες τροφίμων, διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν μικροποσότητες BPA στην περιεχόμενη τροφή σε πάνω από το 90% αυτών.
Επίσης, κατέστησε σαφές ότι η κατανάλωση κονσερβοποιημένων τροφών είναι η κύρια αιτία έκθεσης ενός ατόμου στην BPA. Αν και τα στοιχεία δεν είναι σαφή, ορισμένες μελέτες σε ανθρώπους έχουν συνδέσει την BPA με προβλήματα υγείας, όπως καρδιοπάθειες, διαβήτη τύπου-2 και ανδρική σεξουαλική δυσλειτουργία.
Όλα τα παραπάνω, βέβαια, ισχύουν μόνο στην περίπτωση που κάποιος καταναλώνει πολύ μεγάλες ποσότητες κονσερβοποιημένων τροφών για πολύ μακρύ χρονικό διάστημα. Μόνο έτσι οι ποσότητες BPA μπορεί να φτάσουν σε τέτοια επίπεδα, ώστε να προκαλέσουν προβλήματα υγείας.
Τι πρέπει να προσέχετε, όταν αγοράζετε κονσέρβες
Όταν πάτε στο σούπερ μάρκετ με το καλάθι σας, είναι σημαντικό να αφιερώσετε λίγα δευτερόλεπτα και να διαβάσετε την ετικέτα και την λίστα συστατικών, δεδομένου ότι σε αρκετά προϊόντα, κατά την διαδικασία της κονσερβοποίησης, προστίθενται προϊόντα αλάτι, ζάχαρη και συντηρητικά.
Μερικά κονσερβοποιημένα τρόφιμα μπορεί να έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε αλάτι, οπότε τα άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση πρέπει να αποφύγουν την κατανάλωση τους. Ωστόσο, υπάρχουν και κονσέρβες που αναγράφουν στην ετικέτα τους «χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο» ή «χωρίς πρόσθετο αλάτι».
Οι κονσέρβες μπορεί, επίσης, να περιέχουν πρόσθετη ζάχαρη, η οποία μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στον οργανισμό των ασθενών που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, ενώ η ζάχαρη συσχετίζεται και με άλλες νόσους, όπως την παχυσαρκία και τις καρδιακές παθήσεις.
Έτσι, η καλύτερη λύση για να αποφύγετε την επιπλέον ζάχαρη ή και το αλάτι είναι να στραγγίσετε και να ξεπλένετε τα τρόφιμα, όταν τα αφαιρείτε από την κονσέρβα.
Τέλος, στον αναλυτικό οδηγό που εξέδωσε ο ΕΦΕΤ για τους καταναλωτές κατά την περίοδο της Σαρακοστής, επισημαίνεται με έμφαση ότι όταν επιλέγετε κονσέρβες ιχθυηρών που διατηρούνται στο ψυγείο ή εκτός ψυγείου, θα πρέπει να προσέξετε να είναι ακέραιες και σφραγισμένες, χωρίς βαθουλώματα ή διογκώσεις.
