Η κατάθλιψη δεν κάνει κρότο, ούτε και συνοδεύεται πάντα από τις ίδιες εκδηλώσεις. Πολύ συχνά, άτομα με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή θα πορεύονται χωρίς να αναγνωρίζουν τα σημάδια, για να διαπιστώσουν μόνο εκ των υστέρων, με τη βοήθεια κάποιου επαγγελματία ψυχικής υγείας, ποια ήταν η κατάστασή τους.
Η κατάθλιψη, εξηγεί ο Seth J. Gillihan, Ph.D., ψυχολόγος με ειδίκευση στη γνωστική συμπεριφορική θεραπεία, δεν εκδηλώνεται πάντα με τα ίδια συμπτώματα ούτε ως οξεία κατάσταση. Αντιθέτως, αναφέρει σε άρθρο του στο Psychology Today, πρόκειται για πολύπτυχη κατάσταση, με διακυμάνσεις στην ένταση και διάρκεια, αλλά και τέσσερις βασικούς παράγοντες που εμποδίζουν την αναγνώρισή της.
1. Αυτολύπηση
«Η κατάθλιψη οδηγεί συχνά σε μια εξαιρετικά αρνητική εικόνα του εαυτού μας ή ακόμα και στο μίσος μας για αυτόν» αναφέρει ο Gillihan, και εξηγεί πως αυτά τα συναισθήματα δεν γίνονται αντιληπτά ως κάτι που προέκυψε και πρέπει να διερευνηθεί παρά ως δηλωτικά μιας προϋπάρχουσας κατάστασης του ατόμου: δεν είναι πρόβλημα ότι άρχισε να νιώθει ανάξιος αλλά ότι πράγματι είναι τέτοιος.
Κατ’ αντίστοιχο τρόπο, και άλλα καταθλιπτικά συμπτώματα θα αποδοθούν σε δικές του «αδυναμίες»· η ανεξήγητη υπνηλία είναι απλώς η τεμπελιά του, η αυξημένη όρεξη και κατανάλωση junk-food η αδυναμία αυτοελέγχου και η στασιμότητα σημάδια της έλλειψη πειθαρχίας.
2. Αρνητισμός
Η κακή εικόνα για τη ζωή και τον κόσμο, ίδιον πολλών καταθλιπτικών ατόμων, φαντάζει τόσο ακριβής και αντικειμενικά σωστή όσο και η χείριστη εντύπωση που έχουν για τον εαυτό μας. «Η απαισιοδοξία και η απελπισία που συνοδεύουν την κακή διάθεση μπορεί να φαίνονται ακριβείς σε ένα άτομο που έχει κατάθλιψη» σχολιάζει ο ψυχολόγος.
Έτσι, από τη θέση εκείνου που βλέπει τη ζωή, τον κόσμο όλο σαν θλιβερή κατάσταση, τα άτομα με κατάθλιψη θα δουν την πεσμένη τους διάθεση ως κομμάτι μιας οικουμενικής δυστυχίας, παρά σαν κάποιο δικό τους ψυχολογικό σύμπτωμα.
3. Εσωτερικευμένη στιγματοποίηση
Το στίγμα των ψυχικών νοσημάτων και διαταραχών δεν έχει εκλείψει. «Όσοι περνούν κατάθλιψη μπορεί να θεωρούνται “αδύναμοι” κατά κάποιο τρόπο ή ότι ανίκανοι να φροντίζουν την ψυχική τους υγεία. Άλλοι μπορεί να αρνούνται την πραγματικότητα της κατάθλιψης, θεωρώντας την μια πρόφαση για τις προσωπικές τους αδυναμίες» εξηγεί ο Δρ Gillihan. Στους ανθρώπους με διαταραχές από την ψυχική σφαίρα, τέτοιες αρνητικές σκέψεις τροφοδοτούν διαρκώς το αίσθημα αυτο-ενοχής.
Έτσι, όταν εμφανιστούν τα καταθλιπτικά συμπτώματα, θα ξεκινήσει για πολλούς η συνειδητή ή ασυνείδητη προσπάθεια απόδοσής τους σε κάποια άλλη «ασφαλή» αιτία, ούτως ώστε να γλιτώσουν τον κίνδυνο της ταμπέλας. Για παράδειγμα, θα ενοχοποιήσουν τον κακό ύπνο -σύνηθες σύμπτωμα της κατάθλιψης- για τη στασιμότητά τους, για το ότι «βουλιάζουν» και δεν έχουν κίνητρα.
4. Θολή σκέψη
Η κατάθλιψη δεν είναι φίλη της ευθυκρισίας· θολώνει τη σκέψη και δυσκολεύει τη λήψη σωστών αποφάσεων. «Για τον λόγο αυτό, μπορεί να είναι δύσκολο να συνδέσει κανείς τις τελείες για να δει ότι τα συμπτώματα μαζί συνιστούν κατάθλιψη» σημειώνει ο Δρ Gillihan, συστήνοντας σε όσους και όσες αισθάνονται ότι έχουν βαλτώσει, ότι αδυνατούν να αντλήσουν χαρά απ’ όσα τους ευχαριστούσαν προηγουμένως και έχουν χάσει κάθε κίνητρο, να συμβουλευτούν τον γιατρό τους ή έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας για το ενδεχόμενο κατάθλιψης.
