Νέστος: Ο υγρότοπος του Νέστου αποτελεί συνδετικό κρίκο στο σύστημα των υγροτόπων της Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας. Είναι άμεσα συνδεδεμένος με τις λιμνοθάλασσες της Βιστωνίδας και Μητρικού.
Νέστος: Η ευρύτερη περιοχή του Δήμου παρουσιάζει μεγάλη οικολογική και αισθητική αξία. Αυτό οφείλεται στην ύπαρξη του ποταμού Νέστου και του χείμαρρου Λασπία, στους ορεινούς όγκους στα βόρεια του Δήμου τους οποίους διασχίζει ο ποταμός Νέστος, στο Δέλτα του Νέστου, στη παράκτια ζώνη και στη παρουσία πεδινών εύφορων εκτάσεων.
Το δέλτα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους υγρότοπους της Ελλάδας και της Ευρώπης. Τμήμα του προστατεύεται από τη συνθήκη Ramsar, ως Περιοχή Ειδικής Προστασίας και Ειδικά Προστατευόμενη Μεσογειακή Περιοχή.
Επίσης, ανήκει στο Δίκτυο Φύση (NATURA) 2000, ενώ αποτελεί και τμήμα του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, το οποίο εκτείνεται από το δέλτα του Νέστου μέχρι τις λίμνες Βιστονίδα και Ισμαρίδα.
Νέστος: Η πλούσια χλωρίδα εντυπωσιάζει
Νέστος: Στη περιοχή των Στενών του Νέστου βρίσκει κανείς πλούσια χλωρίδα όπως πλατάνια, σκλήθρα, λεύκες αγροκουμαριές, κουτσουπιές, αγριελιές, πουρνάρια, κέδρα, αναρριχώμενα φυτά (περιπλοκάδες, αγριοκλήματα, κισσούς), ποώδη φυτά (ανεμώνες, ίριδες κλπ.). Η πανίδα είναι εξίσου πλούσια με είδη αετών, πετροχελίδονα, μπούφους, κλπ.
Κατά την αρχαιότητα, στην περιοχή γύρω από την κοιλάδα και το Δέλτα του Νέστου, κατοικούσε ο λαός των Βισαλτών.
Νοτιότερα στο Δέλτα Νέστου η πανίδα είναι ακόμη πλουσιότερη με παρυδάτια πουλιά όπως λαγγόνες, ερωδιοί, χουλιαρομύτες, αγκαθοκαλημάνες, φαλαρίδες, πάπιες, κλπ. αλλά και θηλαστικά όπως αγριόχοιροι, αλεπούδες, κλπ.
Η χλωρίδα εξαρτάται ανάλογα με τη περιοχή εξάπλωσης δηλαδή εάν είναι σε λιμνοθάλασσες, αμμοθίνες, καλαμώνες, παραποτάμια δάση, μικρές λίμνες με γλυκό νερό, κλπ.
Η μεγάλη ποικιλότητα σε χλωρίδα και πανίδα είναι ένα από τα εναπομείναντα στοιχεία του Μεγάλου Δάσους του Νέστου το οποίο πριν από το πόλεμο έφτανε τα 120.000 στρέμματα.
Δείτε επίσης: Αφιερώματα και άρθρα για τον Νέστο της Ξάνθης ΕΔΩ
Σημαντικό κομμάτι στην σπάνια πανίδα του Δέλτα του Νέστου είναι και η ύπαρξη Νεροβούβαλων. Ένα σπάνιο είδος βουβαλιών, που επιβιώνουν με την προσωπική φροντίδα και αγάπη ενός ιδιώτη του κ. Μαραγκού Νίκου, μπορούν να τα απολαύσουν οι φίλοι της φύσης στο φυσικό τους περιβάλλον.
Συμπερασματικά, θα πρέπει να αναφερθεί ότι στη σημερινή του κατάσταση το υδάτινο σύμπλεγμα του ποταμού Νέστου έχει μεγάλη οικολογική αξία για την Ελλάδα και την Ευρώπη.
Η εκτίμηση της οικολογικής αξίας της ευρύτερης περιοχής στηρίζεται στη μοναδική για την Ελλάδα ποικιλία βιοτόπων, στη μεγάλη έκταση που καταλαμβάνουν, στη φυσικότητα που παρουσιάζουν πολλοί από αυτούς τους βιοτόπους, στη μεγάλη ποικιλότητα ειδών χλωρίδας και πανίδας καθώς και στη παρουσία σπάνιων ειδών και ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη και τέλος στη συγκέντρωση μεγάλων πληθυσμών ειδών ορνιθοπανίδας.
Νέστος: Η ιστορία του ποταμού
Νέστος: Κατά την αρχαιότητα, στην περιοχή γύρω από την κοιλάδα και το Δέλτα του Νέστου, κατοικούσε ο λαός των Βισαλτών. Αυτή η φυλή ήταν μια από τις πολλές φυλές των Θρακών, του μεγάλου αυτού έθνους, του συγγενούς με τους Έλληνες και τους Ιλλυριούς, που απλωνόταν τότε σ’ ολόκληρη τη σημερινή Ελληνική και Τουρκική Θράκη και τη σημερινή Βουλγαρία.
Οι αρχαίοι Έλληνες χώριζαν τους θράκες σε δύο κύριες ομάδες L: αυτούς που κατοικούσαν βόρεια και δυτικά του Αίμου (Μοισία), που ήταν βάρβαροι και απολίτιστοι και αυτούς που ζούσαν στη Νότια Θράκη και είχαν αναπτύξει αξιόλογο πολιτισμό.
Πίστευαν οι Έλληνες πως αυτοί οι Θράκες, του νότου, τους είχαν διδάξει, σε πανάρχαιους καιρούς, τη λατρεία των Μουσών, την καλλιέργεια της γης, την οχυρωματική τέχνη και την τέχνη του πολέμου.
Κατά την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου η Θράκη κατακτήθηκε από τους Μακεδόνες και στα χρόνια που ακολούθησαν, τουλάχιστον τα νότια μέρη (Ελληνική και Τουρκική Θράκη και νότια Βουλγαρία), εξελληνίσθηκαν πλήρως.
Την ίδια εποχή το Δέλτα του Νέστου ήταν μια αληθινή ζούγκλα, ένα απέραντο και αδιάβατο υδρόβιο δάσος, που μέσα σ’ αυτό ζούσαν πολλά άγρια ζώα.
Ανάμεσα στα άλλα, όπως αναφέρει o Αριστοτέλης, ζούσαν εκεί ακόμη και λιοντάρια.
Νέστος: Στα χρόνια που ακολούθησαν τη Μακεδονική κατάκτηση η Θράκη δέχθηκε πλήθος επιδρομέων, όπως οι Ρωμαίοι, οι Ούνοι, οι Γότθοι, οι Βούλγαροι, οι Σλάβοι, οι Φράγκοι και άλλοι πολλοί. Τελικά, κατά τον 140 μ.Χ. αιώνα, η σημερινή Ελληνική Θράκη κατακτάται από τον στρατό των Τούρκων, με αρχηγό τον πρώην Χριστιανό αποστάτη Εβρενός μπέη. Από τότε παρέμεινε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι το 1923.
Στη περίοδο αυτή, της Τουρκοκρατίας, το παρθένο δάσος του Δέλτα του Νέστου ονομάσθηκε “Κοτζά Ορμάν”, που θα πει “Μέγα Δάσος”, λόγω της έκτασης και της πυκνότητάς του. Το δάσος αυτό επιβίωσε ως τη δεκαετία 1940-50, οπότε, κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου, κάηκε μεγάλο μέρος του. Μέχρι το 1942 είχε έκταση 72.000 στρ. μάκρος 27 χλμ. και πλάτος 3-7 χλμ. Σύμφωνα με τον καθηγητή Δασολογίας Παπαιωάννου (1952) “το δάσος αυτό αποτελούσε ένα γιγάντιο, πράσινο και αδιαπέραστο τοίχος, από δένδρα με 40 και πλέον μέτρα ύψος και το πάχος των δένδρων έφθανε πολλές φορές τα 2 μέτρα. Τα δένδρα αυτά αγκαλιάζονταν ως την κορυφή τους με αναρριχώμενα φυτά και το έδαφος καλυπτόταν από πυκνότατους θάμνους και νεαρά δενδρύλλια”.
Τη χαριστική βολή την έδωσαν στο Κοτζά Ορμάν μετά το τέλος του εμφυλίου, οι υπηρεσίες του Υπουργείου Γεωργίας, όταν αποψίλωσαν ότι είχε απομείνει, για να καλλιεργήσουν στην περιοχή του Δέλτα υβρίδια Λεύκας και αργότερα υβρίδια καλαμποκιού.
Τα πρώτα 40.000 στρέμματα από το Δάσος εκχερσώθηκαν στην τριετία 1949-1952. Μηχανήματα, άγνωστα μέχρι τότε, μεταφέρθηκαν από την Αμερική ειδικά για τις εκχερσώσεις και κατάφεραν να ελαττώσουν στο μισό την έκταση του Δάσους.
Από τότε μέχρι σήμερα έγιναν πολλές επεμβάσεις σ’ αυτό το μοναδικό δάσος, με αποτέλεσμα να έχει συρρικνωθεί στα 1.500 μόνο στρέμματα. Μετά από πολλές προσπάθειες της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης 700 στρέμματα από αυτό το δάσος έχουν τεθεί σήμερα υπό καθεστώς προστασίας.
Νέστος: Τέτοια υδροχαρή δάση υπήρχαν αρκετά στη πατρίδα μας μέχρι το 1950. Μπορούμε να θυμηθούμε, το μεγάλο, παραλίμνιο δάσος της Λυσιμαχίας, το δάσος του Φράξου, στο Λεσίνι (περιοχή Μεσολογγίου), το δάσος στην περιοχή της Μανωλάδας, το δάσος στη πεδιάδα των Γιαννιτσών κ.α.
Οι ακτές του Δέλτα καταλαμβάνουν έκταση 40 χιλιομέτρων και καλύπτονται από αμμόφιλες φυτοκοινωνίες, που σχηματίζουν μια ζώνη πλάτους 250 μ. παράλληλα με τη θάλασσα.
Στην περιοχή του δάσους φωλιάζουν ακόμη και σήμερα σπάνια αρπακτικά και ο σπάνιος Φασιανός (Fasianus colchicus). Είναι το μόνο μέρος στην Ευρώπη όπου βρίσκεται αυτό το είδος σε πραγματικά άγρια κατάσταση. Στο δάσος του Κοτζά-Ορμάν έβρισκαν καταφύγιο παλιότερα σπάνια Θηλαστικά, τα οποία δυστυχώς έχουν εξαφανιστεί σήμερα, όπως λύγκες, αρκούδες, ζαρκάδια, και ελάφια. Όμως και σήμερα υπάρχουν αρκετά είδη όπως: ασβοί, τσακάλια, λύκοι, αγριογούρουνα, αλεπούδες, αγριόγατες, βίδρες, νυφίτσες και κουνάβια, που προσαρμόστηκαν στις καινούργιες συνθήκες.
Η βλάστηση και η χλωρίδα
Νέστος: Οι ακτές του Δέλτα καταλαμβάνουν έκταση 40 χιλιομέτρων και καλύπτονται από αμμόφιλες φυτοκοινωνίες, που σχηματίζουν μια ζώνη πλάτους 250 μ. παράλληλα με τη θάλασσα. Τα κυριότερα είδη που αποτελούν αυτές τις φυτοκοινωνίες είναι η Suaeda maritima, η Euphorbia paralias, η Euphorbia peplis, η Ammophila arenaria, ο Sporobolus arenarius, η Ephedra distachya, το Hypericum olympicum, η Silene conica, το Agropyrum junceum, το Medicago marina κ.α.
Στα νότια τμήματα του Δέλτα υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις με φυτοκοινωνίες αλοφυτικών ειδών. Επικρατέστερο είδος είναι η Salicornia europaea, που εμφανίζεται πολλές φορές με την μορφή τάπητα. ¶λλα είδη είναι η Halimione portulacoides και το Arthrocnemum fruticosum.
Στις περιοχές που υπάρχουν υφάλμυρα νερά, μπορεί να βρει κανείς το Arthrocnemum glaucum και την Puccinellia distans. Σε θέσεις που αυξάνεται η κλίση του εδάφους εμφανίζονται τα είδη Halocnemum strobilaceum, Spergularia salina, Limonium vulgare. Juncus maritimus κ.α.
Πίσω από τους αμμόλοφους της ακτής επικρατούν τα είδη Juncus acutus και Juncus maritimus. Γύρω από τα έλη και από τα κανάλια υπάρχουν θάμνοι από Tamarix hampeana και Tamarix parviflora (αρμυρίκια).
Στις όχθες των ελών, των καναλιών και των λιμνοθαλασσών αναπτύσσονται επίσης και οι καλαμιώνες, με χαρακτηριστικά είδη τα Phragmites communis, Typha latifolia και Typha angustifolia.
Νέστος: Στο τμήμα του αρχικού δάσους που σώθηκε και προστατεύθηκε (700 στρ.) αλλά και όπου αλλού διασώθηκαν μικρά δάση και συστάδες, βρίσκεται κανείς μπροστά σε ένα μοναδικό για τον Ελληνικό χώρο θέαμα. Τα είδη των δένδρων που επικρατούν είναι η Populus alba, ο Ouercus pedunculiflora, ο Fraxinus angustifolia-oxycarpa, ο Ulmus minor, ο Alnus glutinosa και η Salix alba. Υπάρχουν επίσης στο δάσος τα Morus alba, Morus nigra, Crataegus azarolus και Frangula alnus.
Τα αναρριχόμενα είδη δημιουργούν ένα αδιαπέραστο πλέγμα και δεν αφήνουν τον ήλιο να φτάσει στο έδαφος. Τα είδη των αναρριχόμενων φυτών είναι τα Hedera helix, Periploca graeca, Vitis vinifera-sylvestris, Clematis vitalba, Tamus communis κ.α.
Η πανίδα του Νέστου
Ψάρια: Τα είδη των ψαριών που υπάρχουν στην περιοχή σύμφωνα με τον Π. Οικονομίδη ( 1974, 1991 ) είναι, το Τσιρωνάκι (Alburnoides bipunctatus strymonicus), το Τσάλι, (Barbus plebejus cyclolepis), η Πεταλούδα (Carassius auratus gibelio), ο Γουρουνομύτης (Chondrostoma vardarenseo), το Φιδόψαρο (Cobitis taenia), το Γριβάδι (Cyprinus carpio), το Κουνουπόψαρο (Gamubusia affinis), το Γυφτόψαρο (Gobio gobio bulgaricus), Ποντογωβιός (Knipowitschia caucasica), το Μικροσίρκο (Leucaspius delineatus), το Τυλινάρι (Leuciscus cephalus macedonicus), η Μουρμουρίτσα (Rhodeus sericeus amarus) και το Γλίνι (Tinca tinca).
Στις λιμνοθάλασσες και στα υφάλμυρα νερά η ιχθυοπανίδα αποτελείται από Λαβράκια, Μουρμούρες, Γλώσσες, Τσιπούρες, Μπαρμπούνια, Κέφαλους, Μιξυνάρια και άλλα ψάρια Θαλασσιάς προέλευσης.
Αμφίβια-ερπετά: Στο Δέλτα του Νέστου και στην ευρύτερη λεκάνη απορροής του (Κοιλάδα και Στενά Νέστου), ζουν 11 είδη Αμφιβίων και 20 είδη Ερπετών. Μεγάλη σημασία για τα είδη και τους πληθυσμούς των αμφιβίων και των ερπετών έχει το παραποτάμιο Δάσος του Κοτζά-Ορμάν, ή μάλλον τα σημερινά υπολείμματα του.
Τα αμφίβια της περιοχής είναι η Σαλαμάνδρα (Salamandra salamandra), οι Τρίτωνες (Triturus vulgaris και Triturus cristatus), ο Πηλοβάτης (Pelobates syriacus), η Βομβίνη (Bombina variegata), ο Δεντροβάτραχος (Ηyla arborea), ο Φρύνος (Bufo bufo), o Πρασινόφρυνος (Bufo viridis) και οι βάτραχοι (Rana graeca, Rana ridibunda και Rana dalmatina).
Το Δέλτα του Νέστου είναι ένα αναπόσπαστο και πολύτιμο κομμάτι αυτού του διεθνούς σημασίας κέντρου συνάντησης των μεταναστευτικών πουλιών
Ερπετά: Τα ερπετά της ευρύτερης περιοχής είναι οι Χερσοχελώνες (Testudo graeca, Testudo hermanni), οι Νεροχελώνες (Emys orbicularis, Μaυremys caspica), τα Σαμιαμίδια (Hemi-dactylus turcicus και Cyrtodactylus Kotschyi), η Σμαρογδόσαυρα (Lacerta viridis), η Σαύρα (Podarcis taurica), o Οφίσαυρος (Ophisaurus apodus), o Έρυξ (Eryx jaculus), ο Σαπίτης (ΜalροΙοn monspessulanus), ο Coluber caspius, το Γιατρόφιδο (Elaphe longissima), ο Λαφίτης (Elaphe quatuorlineata), το Σπιτόφιδο (Elaphe situla), τα Νερόφιδα (Natrix natrix και Natrix tesselata) το Ασινόφιδο (Coronella aυstriaca) και η Οχιά (Vipera amnodytes). Σπάνια εμφανίζεται στις ακτές του Δέλτα και η θαλασσοχελώνα (Caretta caretta).
Πουλιά: Η μεγάλη αξία του Δέλτα του Νέστου οφείλεται κυρίως στη σημαντική και σπάνια ορνιθοπανίδα του. Από παρατηρήσεις που έγιναν στην ευρύτερη περιοχή του Δέλτα έχουν καταγραφεί περισσότερα από 250 είδη πουλιών, πολλά από τα οποία είναι σπάνια σε ολόκληρη την Ευρώπη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Αγκαθοκαλημάνα (Hoplopterus spinosus), που εδώ φωλιάζει το 80% του συνολικού της Ελληνικού και Ευρωπαϊκού πληθυσμού.
Στο Δέλτα φωλιάζουν επίσης το Ποταμογλάρονο (Sterna hirundo) το Νανογλάρονο (Sterna albifrons), η Αβοκέτα (Recurvirostra avosetta), ο Καλαμοκανάς (Himantopus himantopus) και η Σαρσέλα (Anas querquedula).
Το χειμώνα στην περιοχή ξεχειμωνιάζουν πάνω από 150 είδη και μπορεί να δει κανείς χιλιάδες Κορμοράνους, Λαγγόνες, Πάπιες, Γλάρους και παρυδάτια πουλιά. Μεταξύ των άλλων ξεχειμωνιάζουν στο Δέλτα ο σπανιότατος θαλασσαετός (Haliaeetus albicilla) και ο Στικταετός (Aquila clanga).Στα σημερινά υπολείμματα του παραποτάμιου δάσους φωλιάζει ένας μεγάλος αριθμός αρπακτικών, μεταξύ των οποίων και ο Κραυγαετός (Aquila ροmarina).
Λόγω των έντονων ανθρωπογενών επεμβάσεων στην περιοχή έπαψαν να φωλιάζουν η Τρανομουγκάνα (Botaurus stellaris), η Κοκκινοβουτηχτάρα (Podiceps griseigena), η Χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus), η Χουλιαρομύτα (Platalea leucorodia), ο Αργυροτσικνιάς (Egretta alba), ο Σκυλοκούταβος (Larus melanocephalus) και o Λεπτοραμφόγλαρος (Larus genei).
Νέστος: Οι υγρότοποι της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης έχουν τεράστια σημασία για τα υδρόβια και για τα μεταναστευτικά πουλιά, που μετακινούνται από την Σκανδιναβία, Κεντρική Σ. ‘Ένωση, και Σιβηρία σε νοτιότερες περιοχές για ξεχειμώνιασμα. Το Δέλτα του Νέστου είναι ένα αναπόσπαστο και πολύτιμο κομμάτι αυτού του διεθνούς σημασίας κέντρου συνάντησης των μεταναστευτικών πουλιών και πρέπει γι’ αυτό το λόγο να ληφθούν σοβαρά μέτρα προστασίας του.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Δασαρχείο Καβάλας: 2510 – 247042, 461803
Κέντ. Ενημέρωσης Δέλτα Νέστου (Κεραμωτή): 25910 – 51831
Εταιρ. Προστασίας της Φύσης & Οικοανάπτυξης (Χρυσούπολη): 25910 – 24289, 23144
Κέντρο Ενημέρωσης Βιστωνίδας: 25410 – 96646
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Δασαρχ. Ξάνθης: 25410 – 21212
Γεωγραφικές Συντεταγμένες: φ: 24,7857 λ: 40,9104
Υπερθαλλάσιο ύψος (m): 0
Εμβαδόν (στρ.): 120.000
Υφιστάμενο νομικό καθεστώς προστασίας: 1) Υγρότοπος διεθνούς σημασίας σύμφωνα με τη Σύμβαση Ραμσάρ. 2) Περιοχή ειδικής προστασίας (Οδηγία 79 /409/ΕΟΚ). 3) Ειδικά προστατευόμενη περιοχή (Σύμβαση Βαρκελώνης). 4) Καθορισμός Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου-Z.O.E . 5) Καταφύγιο ή εκτροφείο θηραμάτων. 6) Απαγόρευση υλοτομιών- εκχερσώσεων – ρίψης επιχωμάτων και απορριμμάτων.
Απόσταση από Ξάνθη: 30 km μέσω Ε.Ο Ξάνθης-Καβάλας.
Πηγή: Δήμος Τοπείρου
